Karaciğer Transplantasyonu Sonrası Yaşam Kalitesinin Belirlenmesi

Abstract

Araştırma karaciğer transplantasyonu sonrası yaşam kalitesinin belirlenmesi amacı ile yapılmıştır. Prospektif ve tanımlayıcı araştırma tasarımına uygun olarak gerçekleştirilen araştırmanın örneklemini, 1 Ocak 2015-15 Mayıs 2015 tarihleri arasında Malatya İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Genel Cerrahi Polikliniğine başvuran, karaciğer transplantasyonu uygulanmış olan ve örneklem ölçütlerini sağlayan 103 gönüllü hasta oluşturmuştur. Araştırmanın verileri; kişisel bilgi ve hastalığa ilişkin bilgi formu, bilgi durumu ve eğitim konuları formu ve SF-36 yaşam kalitesi ölçeği formu kullanılarak toplanmıştır. SF-36 soru formu, otuz altı sorudan oluşmakta olup, yaşam kalitesinin sekiz boyutta (fiziksel fonksiyon, sosyal fonksiyon, fiziksel rol güçlüğü, emosyonel rol güçlüğü, mental sağlık, vitalite/yaşamsallık, ağrı, genel sağlık algısı) ölçümüne olanak tanıyan bir kendi kendini değerlendirme ölçeğidir. Verilerin istatistiksel analizi SPSS 21.0 for Windows programında yapılmıştır. Verilerin gösteriminde sayı (n), yüzde (%), ortalama±standart sapma, ortanca, en büyük-en küçük sayı gösterimi, karşılaştırmalı istatistiklerde bağımsız gruplarda t-testi, Mann-Whitney U Test, Kruskal Wallis Test kullanılmıştır. İstatistik anlamlılık düzeyi olarak p<0.05 değeri kabul edilmiştir. Araştırmada fiziksel sağlık yaşam kalitesi puan ortalaması 39.90±8.53; mental sağlık yaşam kalitesi puan ortalaması ise 43.93±9.86 olarak bulunmuştur. Karaciğer transplantasyonu uygulanan hastaların SF-36 yaşam kalitesi ölçeği fiziksel sağlık alt boyutu ile cinsiyet, medeni durum ve kronik hastalık durumu arasında; mental sağlık alt boyutu ile de eğitim durumu arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Ayrıca aynı hasta grubunun fiziksel sağlık alt boyutu ile transplantasyondan itibaren geçen süre, transplantasyon kaynağı ve ameliyat sonrası hastanede kalma süresini uzatan olumsuz durum varlığı arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur(p<0.05). Karaciğer transplantasyonu uygulanan hastaların yaşam kalitesi orta seviyede bulunmuştur. Erkek hastaların ve bekâr hastaların fiziksel sağlık yaşam kalitesi diğerlerinden yüksektir. Eğitim düzeyi arttıkça mental sağlık yaşam kalitesi artmaktadır. Transplantasyonun üzerinden geçen süre arttıkça fiziksel sağlık yaşam kalitesinin de arttığı ve ameliyat sonrası hastanede kalma süresini uzatacak olumsuz durumlarla karşılaşmayanların, karşılaşanlara göre, kadavradan nakil olan bireylerin de canlı donörden nakil olanlara göre fiziksel sağlık yaşam kalitesi daha yüksektir.