İlköğretim çağı çocuklarda boyun çevresi ve obezite arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi

Abstract

Günümüzde ciddi bir halk sağlığı problemi olan obezite çocukluk çağında hızlı bir artış göstermektedir. Dünya Sağlık Örgütü raporuna göre ise önümüzdeki on yıl içinde çocukluk çağı obezitesinin yaklaşık %60 artarak 2030 yılına kadar 250 milyona ulaşacağı öngörülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü-European Childhood Obesity Surveillance Initiative (WHO-COSI), çalışmasında Türkiye 2013 ve 2016 verilerine göre (7-8 yaş) fazla kilolu çocukların prevalansı sırasıyla %14,2 ve %14,4, obezite prevalansı %8,3 ve %9,7 bulunmuştur. Bu çalışmada Gaziantep'te bir okulda öğrenim gören ilköğretim çağındaki çocuklarda basit bir ölçüm olan boyun çevresi ölçümü ile obezite parametreleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya yaşları 6,0-9,9 yıl olan 113 (erkek: 61, %54,0; kız: 52, %46,0) çocuk katılmıştır. Antropometrik ölçümler (boy uzunluğu, vücut ağırlığı, boyun çevresi vd.) tekniğine uygun olarak yapılmıştır. Çocuklara "Aile Beslenme ve Fiziksel Aktivite Ölçeği-ABFA-TR (The Family Nutrition and Physical Activity Screening Tool-FNPA)" Fiziksel Aktivite Soru Formu-Çocuk (Physical Activity Questionnaire for Older Children-PAQ-C) ve Akdeniz Diyeti Uyum Ölçeği (KIDMED) uygulanmıştır. Çocuklarda ortalama (±S) yaş 8,0±1,00 yıl, beden kütle indeksi (BKİ) ise erkeklerde 18,4±4,36, kızlarda 17,6±3,86 kg/m2, boyun çevresi erkeklerde 28,6±2,74 cm, kızlarda 27,4±2,09 cm bulunmuştur. Yaşa göre BKİ değerine göre tüm çocukların %19,5'i (E: %18,0, K: %21,2) fazla kilolu (≥1SD –<2SD) ve %20,4'ü (E: %24,6, K: %15,4) ise şişman (≥2SD)'dır. Ortalama KIDMED puanı 5,6±2,12'dir (E: 5,5±2,31, K: 5,8±1,88). Boyun çevresi; Aile Beslenme ve Fiziksel Aktivite Tarama Ölçeği (r: -0,350), Fiziksel Aktivite Soru Formu (r: -0,301) ve KIDMED ölçeğiyle (r: -0,248) negatif yönde anlamlı korelasyon göstermektedir. Benzer olarak boyun çevresi ölçümü çocuklardan alınan bel/kalça oranı dışındaki tüm antropometrik ölçümlerle pozitif yönlü anlamlı korelasyon göstermektedir (p<0,05). Çocuklarda boyun çevresi değeri arttıkça BKİ (r: 0,810), bel çevresi (r: 0,787), kalça çevresi (r: 0,795), bel çevresi/boy uzunluğu oranı (r: 0,649), üst orta kol çevresi (r: 0,777), triseps (r: 0,697) ve subskapular (r: 0,672) deri kıvrım kalınlıkları, vücut yağ yüzdesi (r: 0,736), vücut yağ kütlesi (r: 0,643) ve vücut yağ miktarının (r: 0,761) da arttığı belirlenmiştir. Bu çalışma boyun çevresi ölçümünün obeziteyi saptamak için kullanılan diğer antropometrik ölçümlerle yüksek korelasyona sahip olduğunu göstermektedir. Bu nedenle basit ve etkili bir yöntem olan boyun çevresi ölçümü çocukluk çağı obezitesini saptamak için kullanılabilecek pratik, kolay ve hızlı yapılabilen, etkin bir antropometrik ölçümdür.

Obesity, which is a serious public health problem today, shows a rapid increase in childhood period. World Health Organization reports that, childhood obesity will increase by approximately 60% in the next ten years and reach 250 million by 2030. European Childhood Obesity Surveillance Initiative (WHO-COSI), survey Turkey 2013 and 2016 results showed that (7-8 years) the prevalance of overweight children were 14,2% and 14,4%, obesity were 8,3% and 9.7%, respectively. The aim of this study is to evaluate the relationship between the neck circumference measurement, which is a simple measurement, and obesity parameters in primary school children. A total of 113 children (boys: 61, 54,0%; girls: 52, 46,0%), aged 6,0-9,9 years were participated in the study. Anthropometric measurements (height, body weight, neck circumference etc.) were made in accordance with the techniques. The Family Nutrition and Physical Activity Screening Tool-FNPA (developed by: Ihmel ve ark.; Turkish validity and reliability: Özdemir et al.), Physical Activity Questionnaire for Older Children-PAQ-C (developed by: Kowalski et al; Turkish validity and reliability Emlek-Sert and Bayık-Temel) and Mediterranean Diet Adherence Index (KIDMED) (developed by: Serra-Majem et al; Turkish validity and reliability; Akar Şahingöz et al.) questionnaires were applied. The mean (±SD) age of the children was 8,0±1,00 years, body mass index (BMI) was 18,4±4,36 kg/m2 in boys and 17,6±3,86 kg/m2 in girls and neck circumference was 28,6±2,74 cm in boys and 27,4±2,09 cm in girls. According to BMI for age, 19,5% of all children (boys: 18,0%, girls: 21,2%) was overweight (≥1SD –<2SD) and 20,4% (boys: 24,6%, girls: 15,4%) was obese (≥2SD). The mean KIDMED score was 5,6±2,12 (B: 5,5±2,31, G: 5,8±1,88). Neck circumference was negatively correlated with the family nutrition and physical activity screening tool (r: -0.350) physical activity questionnaire (r:-0,301) and KIDMED (r: -0,248) scores. As the neck circumference increased, BMI (r: 0,810), waist circumference (r: 0,787), hip circumference (r:0,795), waist circumference/height ratio (r:0,649), mid-upper arm circumference (r: 0,777), triceps (r: 0,697) and subscapular (r: 0,672) skinfold thicknesses, body fat percentage (r:0,736), body fat mass (r: 0,643) and body fat amount (r:0,761) showed an increase except waist/hip ratio (p<0,05). This study shows that neck circumference measurement is highly correlated with other anthropometric measurements used to detect obesity. Therefore, neck circumference measurement, which is a practical, simple, fast and effective anthropometric measurement that can be used to detect childhood obesity.